การแสดงสิบสองบท พิธีกรรมพรานโนรา

 

การแสดงสิบสองบท

             คือการแสดงเรื่องจากนิทานหรือนิยายต่างๆ ๑๒ เรื่องซึ่งบูรพาจารย์ได้กำหนดและแต่งเป็นบทร้องของแต่ละเรื่องไว้สั้นๆ รวมทั้งกำหนดตัวผู้แสดงไว้ด้วยดังนี้

๑. เรื่องนางมโนราห์  ครูโนราเป็นนางมโนราห์ พรานเป็นพระสุธน

๒. เรื่องพระรถเมรี ครูโนราเป็นนางเมรี พรานเป็นพระรถ

๓. เรื่องพระลักษณาวงศ์ ครูโนราเป็นนางทิพย์เกษร พรานเป็นพระลักษณาวงศ์

๔. เรื่องโคบุตร ครูโนราเป็นพระโคบุตร พรานเป็นนางอำพัน

๕. เรื่องสังข์ทอง ครูโนราเป็นท้าวสามล พรานเป็นเสนา

๖. เรื่องพระอภัยมณี ครูโนราศรีสุวรรณ พรานเป็นนางเกษรา

๗. เรื่องดาราวงศ์ ครูโนราเป็นดาราวงศ์ พรานเป็นเสนา

๘. เรื่องจันทโครพ ครูโนราเป็นนางโมรา ตอนถูกสาปเป็นชะนี พรานไม่มีบท

๙. เรื่องสินนุราช ครูโนราเป็นท้าวสินนุราช พรานเป็นนกอินทรี

๑๐. เรื่องสังข์ศิลป์ชัย ครูโนราเป็นนางสุมณฑา พรานเป็นพระสังข์ศิลป์ชัย

๑๑. เรื่องมณีพิชัย ครูโนราเป็นมณีพิชัย พรานเป็นนางยอพระกลิ่น ตอนแปลงเป็นพราหมณ์

๑๒. เรื่องไกรทอง ครูโนราเป็นไกรทอง พรานเป็นชาละวัน

             ในการแสดงทั้ง ๑๒ เรื่องนี้ การแสดงแต่ละบทมีเจรจาแทรกเนื้อความในบทเจรจาไว้ ๒ ลักษณะ คือ การเล่าความเดิมของเรื่องนั้นโดยย่อ และการโต้ตอบเกี่ยวกับใจความที่แสดง